Operacje uszkodzeń stożka rotatorów

Ból w obrębie barku to bardzo częsta przyczyna wizyt u lekarza rodzinnego, ale i również u lekarza ortopedy. Uszkodzenie ścięgien mięśni, należących do pierścienia rotatorów należy do częstych przyczyn zespołu bolesnego barku. Czym jest stożek rotatorów i jak można leczyć operacyjnie uszkodzenia tego obszaru? Jakie są najczęstsze objawy uszkodzenia stożka rotatorów?

Stożek rotatorów - co to jest?

Na wstępie tego artykułu warto wyjaśnić sobie, czym jest stożek rotatorów, nazywany również w mianownictwie medycznym pierścieniem rotatorów. Stożek rotatorów to grupa kilku mięśni, otaczających głowę kości ramiennej i tym samym zapewniających stabilność barku. Aby dokładniej opisać położenie tego pierścienia, należy zaznaczyć, że znajduje się on pod łukiem wyrostka barkowego łopatki, z przednio-bocznej strony w odniesieniu do głowy kości ramiennej.

Do mięśni, które tworzą pierścień rotatorów należy:

  • mięsień obły mniejszy;
  • mięsień podłopatkowy;
  • mięsień nadgrzebieniowy;
  • mięsień podgrzebieniowy.

Uszkodzenie stożka rotatorów - co mamy na myśli?

Uszkodzenie pierścienia rotatorów to rozpoznanie ogólne. Pod tym pojęciem może kryć się przede wszystkim:

  • ostre zerwanie lub naderwanie mięśni i ścięgien - jego przyczyną jest typowo nagle występujący uraz. Co ważne, może mu towarzyszyć
  • zwichnięcie barku. Częstą przyczyną zerwania stożka rotatorów jest upadek na wyprostowaną kończynę górną,
  • uszkodzenie wynikające z przewlekle występującego przeciążenia barku,
  • zerwanie ścięgna, będące konsekwencją przewlekłego ucisk wyrostka barkowego.

Uszkodzenie stożka rotatorów - objawy

Uszkodzenie stożka rotatorów dotyczy najczęściej osób w średnim i starszym wieku. Podstawowym objawem uszkodzenia jest ból barku, który może pojawić się na przykład po doznaniu urazu lub próbie podniesienia ciężkiego przedmiotu. W zaawansowanych sytuacjach ból występuje nawet podczas spoczynku, gdy pacjent nie porusza kończyną górną. Może dojść także do ograniczenia ruchomości w obrębie stawu - przede wszystkim ograniczone jest odwodzenie, a więc odchylenie kończyny górnej od osi ciała i ruch rotacji zewnętrznej ramienia, a w niektórych przypadkach także rotacja wewnętrzna ramienia.

Jeżeli uszkodzenie mięśni w tym obrębie trwa długo, to może dojść do ich zaniku, co objawia się widocznym gołym okiem zmniejszeniem wielkości tkanek w tym obszarze (widać to szczególnie w porównaniu do drugiej, zdrowej kończyny). Co więcej, w czasie badania i wykonywania ruchów barku słychać czasami charakterystyczne trzeszczenia, a guzek większy kości ramiennej wykazuje bolesność podczas palpacji. Lekarz ortopeda podczas wizyty ma możliwość wykonania specjalnych badań (palpacyjnych i ruchowych), które naprowadzają go na rozpoznanie tej przyczyny bólu barku.

Operacje uszkodzeń stożka rotatorów - wskazania

Główną przesłanką do wykonania operacji jest brak poprawy po leczeniu nieoperacyjnym (czyli przede wszystkim po odpowiednio dobranej rehabilitacji, czasami stosowane są również iniekcje dostawowe preparatów sterydowych i oczywiście leczenie przeciwbólowe). Operacja jest również konieczna, gdy pacjent jest aktywny sportowo i zawodowo, a uszkodzenie pierścienia rotatorów obniża jego jakość życia.

Operacje uszkodzeń stożka rotatorów - rodzaje zabiegów

W odniesieniu do uszkodzenia stożka rotatorów mamy do dyspozycji kilka rodzajów zabiegów, które różnią się od siebie przede wszystkim inwazyjnością. To, który zabieg powinien być wykonany, zależy przede wszystkim od stanu klinicznego pacjenta, schorzeń współistniejących, a także od doświadczenia lekarza, który ma ten zabieg zrealizować. Zapoznajmy się z najczęściej wykonywanymi rodzajami operacji.

Operacja metodą otwartą
Klasyczna operacja uszkodzenia stożka rotatorów polega na otwarciu stawu i naprawie zerwanych lub naderwanych ścięgien. Obecnie coraz rzadziej wykonuje się otwarte operacje stawy barkowego, ponieważ dostępne są metody artroskopowe, charakteryzujące się mniejszą inwazyjnością. W przypadku operacji otwartej dokonuje się znacznie większego nacięcia tkanek, dlatego proces gojenia przebiega dłużej. Po zabiegu pacjent musi zrealizować zaplanowaną przez specjalistów rehabilitację, co pozwala na powrót do pełni aktywności.

Należy mieć świadomość, że czasami mimo pierwotnego wyboru rekonstrukcji metodą artroskopową (czyli mniej inwazyjną), w trakcie zabiegu może powstać konieczność otwarcia stawu, ponieważ lekarz stwierdzi, że drogą artroskopii nie jest w stanie odpowiednio naprawić uszkodzenia stożka rotatorów.

Rekonstrukcja stożka rotatorów metodą artroskopii
Operacja metodą artroskopową jest zdecydowanie mniej inwazyjna niż operacja otwarta. W tym przypadku wykonuje się niewielkie nacięcia, dzięki którym możliwe staje się wprowadzenie do stawu barkowego kamery oraz narzędzi służących do rekonstrukcji uszkodzonych ścięgien i mięśni. Dzięki kamerze lekarz wykonujący zabieg widzi dokładnie wszystkie struktury w obrębie stawu i ma możliwość ich naprawy.

Taki zabieg można wykonać zarówno w znieczulenie ogólnym, jak i znieczuleniu regionalnym poprzez blokadę nerwów. O rodzaju znieczulenia zdecyduje lekarz anestezjolog, kwalifikujący pacjenta. Operacja metodą artroskopową jest mniej inwazyjna, dzięki czemu okres dochodzenia do siebie po zabiegu jest znacznie krótszy, niż w przypadku operacji metodą otwartą.

Rekonstrukcja mini-open

Czym ten rodzaj zabiegu różni się od operacji otwartej? Przede wszystkim wielkością nacięcia tkanek, jakiego dokonuje lekarz. W przypadku zabiegu mini-open, jak sama nazwa wskazuje, możliwe jest wykonanie mniejszego nacięcia (ma ono typowo około od 3 do 5 centymetrów), niż w przypadku operacji otwartej. Przez wykonane nacięcie lekarz wprowadza do stawu narzędzia, za pomocą których naprawi uszkodzone ścięgno. Czasami ten rodzaj zabiegu łączy się z wykonaniem artroskopii. Wykonanie operacji mini open wraz z artroskopią jest mniej inwazyjne dla pacjenta niż wykonanie operacji metodą otwartą.

Usuwanie zwapnień tkanek - na czym polega?

W pewnych przypadkach przyczyną dolegliwości bólowych pacjenta nie jest zerwanie ścięgien, ale powstanie w ich obrębie zwapnień. Zwapnienia powstają przede wszystkim, jako konsekwencja stanu zapalnego w obrębie tkanek, które może wynikać z obecnego konfliktu podbarkowego, czyli nieprawidłowego przemieszczenia się głowy kości ramiennej, co prowadzi do uszkodzeń mechanicznych stożka rotatorów na drodze uderzenia o wyrostek barkowy łopatki.

Aby pozbyć się dolegliwości bólowych, konieczne jest oczyszczenie tkanek z odkładających się soli wapnia. Takie oczyszczenie typowo wykonuje się opisywaną już powyżej drogą artroskopową. Czasami podczas oczyszczania zwapnień może dojść do zerwania ścięgna, co wymaga jego zeszycia.

Przygotowanie do operacji rekonstrukcji stożka rotatorów

Jak każdy zabieg, również rekonstrukcja pierścienia rotatorów wymaga od pacjenta wykonania pewnych badań i odbycia konsultacji. Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych takich jak na przykład: oznaczenie grupy krwi, morfologia krwi obwodowej, badania parametrów krzepnięcia, a także przesiewowe badania w kierunku niektórych schorzeń zakaźnych, czy też panel tarczycowy, w przypadku współwystępowania schorzeń tarczycy. Niezbędne jest także wykonanie EKG oraz w niektórych przypadkach - RTG klatki piersiowej.

Przed zabiegiem pacjent musi odwiedzić gabinet anestezjologa, by specjalista ten mógł dobrać odpowiednie, bezpieczne znieczulenie. W przypadku chorowania na schorzenia przewlekłe takie, jak nadciśnienie tętnicze, czy cukrzyca - choroby te muszą być kontrolowane, ponieważ w innym przypadku anestezjolog może zdyskwalifikować pacjenta ze znieczulenia.

Podsumowując, w przypadku bolesnego barku i uszkodzenia stożka rotatorów, konieczna jest wizyta u lekarza ortopedy, który po przeprowadzenie wnikliwego wywiadu, zbadaniu pacjenta, a także wykonaniu odpowiednich badań, zadecyduje jakie leczenie jest odpowiednie w danym przypadku.