Operacje uszkodzeń chrząstki stawowej

Chrząstka stawowa to elastyczna tkanka (tkanka łączna chrzęstna szklista) pokrywająca powierzchnie stykających się ze sobą kości. Jej podstawową funkcją, jest zapobieganiu ścieraniu się kości. Poza tym poruszanie się, a w szczególności uprawianie sportu, powodują, że kości narażone są na wstrząsy, występująca między nimi chrząstka zapewnia amortyzację. Za jej unikalne właściwości odpowiada maź stawowa, której wydzielanie zmniejsza się wraz z wiekiem. Macierz chrząstki jest zbudowana z kolagenu, proteoglikanów, oraz białka niekolagenowego. Jest w niej niewiele chondrocytów (około 1%), czyli dojrzałych komórek tkanki chrzęstnej. To właśnie one są odpowiedzialne za utrzymanie odpowiedniego składu chrząstki. Co się dzieje, kiedy ulega ona uszkodzeniu? Jak przebiegają operacje w Centrum Chirurgii Kolana, które przywracają sprawność?

Jak objawia się uszkodzenie chrząstki stawowej?

Uszkodzenie chrząstki stawowej dotyczy nie tylko starszych osób, jest powszechne również pośród młodych ludzi, szczególnie tych, którzy uprawiają sport. Z czasem chrząstka ulega zużyciu. Warto zaznaczyć, że jest to struktura, która nie posiada unaczynienia i unerwienia, dlatego też jej odbudowanie jest wyjątkowo skomplikowane. Uraz, który nie zostanie zabezpieczony i naprawiony, może przejść w chorobę zwyrodnieniową stawu.

Do uszkodzenia chrząstki najczęściej dochodzi w wyniku urazu, na przykład w czasie stłuczenia lub skręcenia stawu kolanowego. Osoby otyłe, ale także sportowcy narażają staw, a zatem i chrząstkę, na znaczne obciążenia. Z drugiej strony, długotrwałe pozostawanie w bezruchu, powoduje, że chrząstka nie nasiąka mazią, nieustannie wymieniając płyn z jamą stawu, nie jest więc wystarczająco odżywiona. Wstrzyknięcie sterydów skutkuje zwłóknieniem i powstawaniem blizny w chrząstce. Uszkodzenie powstaje także wtedy, gdy więzadła stawu kolanowego, a zwłaszcza więzadło krzyżowe przednie, są osłabione. Problemy pojawiają się także, kiedy dochodzi do uszkodzenia, lub usunięcia łąkotki. Do chorób, które przyczyniają się do zniszczenia chrząstki, zaliczamy: dnę moczanową, reumatoidalne zapalenie stawów, a także twardzinę układową.
Trudno rozpoznać uszkodzenie chrząstki stawowej na podstawie samych objawów. W naszym Centrum Chirurgii Kolana pacjenci skarżą się zazwyczaj na opuchliznę w obszarze stawu, a także znaczny ból. W chorobie zwyrodnieniowej stawu można dosłownie usłyszeć ,,trzeszczenie”. Uraz powoduje, że staw wypełnia się krwią, a więc ograniczeniu ulega zakres ruchów. Czasami dochodzi do powstania narośli kostnych, co znacznie osłabia funkcję stawu i powoduje silny ból. Niezwykle ważne jest, aby jak najszybciej rozpoznać uszkodzenie, tak aby zminimalizować szansę na pojawienie się choroby zwyrodnieniowej stawu.

Wyróżniamy cztery stopnie uszkodzenia wg skali Outerbridge’a:
– chrząstka ma prawidłową powierzchnię, ale jest miękka;
IIº – uszkodzenie dotyczy warstwy powierzchownej, chrząstka traci swoją gładkość;
IIIº – pęknięcia sięgają warstwy głębokiej, ale nie dochodzą do kości;
IVº – istnieją obszary kości niepokrytej chrząstką.
Według zaleceń, pacjenci, u których określono III lub IV stopień uszkodzenia, powinni być poddani operacji, natomiast dwa pierwsze stopnie wymagają jedynie leczenia zachowawczego.

Jak diagnozuje się uszkodzenie chrząstki stawowej?

W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, potem zleca badania obrazowe: USG, ukazujące zmiany w strukturze chrzęstnej, albo bardziej precyzyjny rezonans magnetyczny. Obrazowania dokonuje się, prosząc pacjenta o przyjęcie pozycji stojącej i obciążenie stawu. Widać wtedy, czy w przestrzeni stawu nie występują ciała obce, to, w jakiej osi znajdują się kolana, oraz to czy doszło do głębokich zaburzeń struktury.

Coraz częściej rekomenduje się wykonywanie artroskopii diagnostycznej. Dzięki kamerze i światłowodowi, artroskop pozwala lekarzowi dokładnie obejrzeć strukturę chrząstki.

Na czym polega leczenie zachowawcze?

Leczenie zachowawcze polega przede wszystkim na suplementacji. Kwas hialuronowy jest wstrzykiwany bezpośrednio do stawu, ten zabieg nazywa się wiskosuplementacją. Jego zadaniem jest zwiększenie nawilżenia, zmniejszenie tarcia w stawie, oraz jego odżywienie. Współcześnie stosuje się także osocze bogatopłytkowe, zawierające czynniki wzrostu, które powodują regenerację chrząstki. Poza biologicznymi terapiami, zaopatrzeniem ortopedycznym, farmakoterapią doustną, niezbędna może okazać się rehabilitacja. Rehabilitacja, przebiegająca pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty, zmniejsza napięcie mięśni i koryguje nieprawidłowe ruchy. Pacjent powinien być świadom swojego schorzenia, a także ograniczeń z niego wynikających. W niektórych przypadkach chory musi obniżyć swoją masę ciała. Po konsultacji ze specjalistą chory powinien zmodyfikować wykonywaną aktywność fizyczną. Z jednej strony staw nie może być przeciążony, z drugiej strony umiarkowany wysiłek fizyczny, rozprowadza maź, tym samym odżywiając chrząstkę.

Leczenie operacyjne chrząstki stawowej

Za pomocą artroskopii można dokonać wyczyszczenia chrząstki stawowej. W wyniku tego zabiegu w miejscu uszkodzonej chrząstki pojawia się włóknista blizna, a odtwarzająca się chrząstka nie jest pełnowartościowa. Dzieje się tak, ponieważ miejsce chrząstka stawowa nie jest ani unaczyniona, ani unerwiona. Artroskopowe oczyszczanie powierzchni chrząstki nosi nazwę shavingu. Debridement to chirurgiczne oczyszczanie stawu, które ma służyć złagodzeniu bólu i zniwelować mechaniczne drażnienie stawu.

O artroskopii kolana w Centrum Chirurgii Kolana dowiesz się więcej, klikając w poniższy link:
artroskopia kolana w klinice Medicum Centrum Medyczne

Uszkodzenia chrząstki podlegają również terapii mikrozłamań. Opiera się ona na wykorzystaniu właściwości komórek macierzystych. Początkowo oczyszcza się dane miejsce aż do warstwy podchrzęstnej, tak aby wokół miejsca, w którym doszło do uszkodzenia, znajdowała się już tylko zdrowa chrząstka. Ubytek się nawierca, a do przestrzeni wpływa krew i tkanka tłuszczowa.
Napływowi krwi towarzyszą komórki macierzyste, które wytwarzając kolagen typu II i proteoglikany są w stanie zbudować chrząstkopodobną bliznę. Po ok. 2 miesiącach odtwarza się struktura przypominająca chrząstkę.

Ortopedia rekonstrukcyjna to nowoczesne przeszczepy hodowli chondrocytów. Zabieg ma dwa etapy. Najpierw należy pobrać od pacjenta fragment zdrowej chrząstki, po to, aby móc namnożyć komórki w warunkach laboratoryjnych. W drugim etapie chondrocyty, czyli zróżnicowane komórki chrząstki, wszczepia się pacjentowi, stosując odpowiednie podłoże. Można wykonać także przeszczep autogenny. Od chorego pobiera się fragment zdrowej chrząstki i wszczepia się go w miejscu ubytku.

Rozległe ubytki chrzęstne mogą wymagać plastyki komórkami szpiku i plastrami okostnowymi. Płat okostnej pobiera się zazwyczaj z kości udowej i wszczepia pacjentowi za pomocą specjalnych nici, które z czasem ulegają wchłonięciu oraz kleju tkankowego. Czasami decyduje się, by u pacjenta dokonać wypełnienia. Materiałami używanymi są: błony kolagenowe albo polimerowe. Procedura przebiega tak jak w przypadku mikrozłamań, tyle że umieszcza się w stawie wspomniany nośnik, czasami także chondrocyty, dla lepszego efektu zabiegu.

To, na jaką technikę zabiegu zdecyduje się lekarz, zależy między innymi od wieku i poziomu aktywności chorego, ale przede wszystkim od rodzaju i wielkości uszkodzenia.

Po niektórych zabiegach zaleca się rehabilitację, mająca na celu zmniejszyć wszystkie powikłania pooperacyjne, takie jak: obrzęk, ograniczenie ruchu w stawie, osłabienie siły mięśniowej. Pacjent musi współpracować z doświadczonym terapeutom, który zaleca najczęściej by bezpośrednio po operacji ograniczyć ruch, stosować kule i specjalne obuwie. Zleca on także dobrane indywidualnie ćwiczenia i zabiegi, do których zaliczamy głównie terapię manualną i zabiegi fizykalne, przyspieszające proces gojenia się rany pooperacyjnej. Tylko zachowanie regularności i przestrzeganie sugestii fizjoterapeuty oraz lekarza prowadzącego, daje szansę na szybki powrót pacjenta do sprawności.

Więcej na temat rehabilitacji pooperacyjnej znajdziesz, klikając w poniższy link:
Rehabilitacja pooperacyjna- Centrum Medicum