Operacje w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego (gonartroza)

Gonartroza to najczęstsza choroba dotycząca układu ruchu. Dochodzi do niej wtedy, gdy chrząstka stawowa traci swoje funkcje. Stan, w którym dochodzi do degeneracji chrząstki stawowej, nosi miano gonartrozy. Wynika z nadmiernego i nieprawidłowego obciążania stawu, co jest związane ze stylem życia i codziennym forsowaniem stawu, a w konsekwencji powstawaniem mikrourazów w obrębie powierzchni stawowych. Przyczyny pierwotne gonartrozy, nie są znane, wiadomo, że ryzyko zwiększa się wraz z obciążeniem stawu, istotna też wydaje się być rola przewlekłego stanu zapalnego prowadzącego do zwyrodnienia kolana. Pierwotna choroba dotyczy zazwyczaj osób w podeszłym wieku, chorzy po 70 roku życia stanowią aż 90% przypadków. Do przyczyn wtórnych zaliczamy, miejscowe uszkodzenia stawu, a także niektóre choroby dotyczące całego organizmu, np. wady wrodzone układu kostno-stawowego, cukrzyca, akromegalia, niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, dna moczanowa, oraz reumatoidalne zapalenie stawów.

Kto jest szczególnie narażony na chorobę zwyrodnieniową?

Najczęściej chorują osoby w podeszłym wieku, które w ciągu życia wykonywały pracę fizyczną. Zagrożeni są także sportowcy, którzy przebyli urazy stawu kolanowego, ludzie z nadwagą albo otyłe, tacy, którzy są genetycznie obciążeni nieprawidłowościami w budowie chrząstki. Podaje się, że na gonartrozę, częściej zapadają kobiety. Do powstania zmian zwyrodnieniowych predysponuje także szpotawość kolan, czyli skrócenie wewnętrznych mięśni nóg i rozciągnięcie zewnętrznych. Obustronna szpotawość jest najczęściej konsekwencją krzywicy. Poza szpotawością, czynnikiem ryzyka jest również koślawość kolan, czyli charakterystyczne ułożenie kończyn na kształt litery X. Bardziej narażone są dziewczynki, ze względu na to, że ich miednica jest szersza.

Jakie objawy występują w gonartrozie?

Pacjenci Centrum Chirurgii Kolana cierpiący na gonartrozę najczęściej, zgłaszają:

  • ból - który występuje zarówno w ruchu, jak i w spoczynku (zazwyczaj określany przez pacjentów jako ,,sztywność”) , może być nagły i wybudzać chorego w czasie snu. Należy odróżniać czy ból jest mechaniczny, czy zapalny. Ten drugi występuje niezależnie od pory dnia i to, w jakiej pozycji znajduje się ciało, najczęściej towarzyszy mu wysięk i obrzęk. W pierwszej kolejności chory skarży się na ból towarzyszący wstawaniu z niskich krzeseł i foteli.;
  • zniekształcenie w obszarze stawu kolanowego;
  • wysięk - może skutkować pojawieniem się torbieli wypełnionej płynem, która lokalizuje się najczęściej po wewnętrznej stronie kolana, nazywamy ją torbielą Bakera;
  • trzeszczenia - towarzyszące nawet tym ruchom, których zasięg jest niewielki; tkliwość;
  • poranna sztywność stawu;
  • w skrajnych przypadkach zmniejszenie zakresu ruchomości prowadzącego nawet do unieruchomienia stawu, co może powodować zanik mięśni otaczających staw kolanowy i zupełne uniemożliwienie chodu..
  • Jak diagnozuje się gonartrozę?

    W badaniu palpacyjnym lekarz wykaże bolesność, niestabilność więzadeł i ewentualne trzeszczenia. Badaniem obrazowym z wyboru, służącym określeniu czy w stawie kolanowym obecne są zmiany zwyrodnieniowe, jest RTG. Zdjęcia wykonujemy, obciążając kończynę dolną pacjenta. Inne przydatne badania obrazowe to: tomografia komputerowa, USG, a także rezonans magnetyczny. Jeżeli w badaniu można będzie dostrzec zmniejszenie szpary rozdzielającej stawy, torbiele zwyrodnieniowe, wyrośla kostne i zagęszczenie kości, najpewniej mamy do czynienia z gonartrozą.

    Zwyrodnienie stawów kolanowych klinicznie można podzielić według lokalizacji zmian destrukcyjnych chrząstki. Poniżej znajdują się postacie zwyrodnień, które wyróżniamy:

  • postać przyśrodkową – w której zwężeniu ulega przyśrodkowa część szpary stawowej tworzonej przez kłykcie kości udowej i nasadę bliższą piszczeli. Tę postać spotykamy najczęściej, zazwyczaj przebiega wraz ze szpotawością kolana.;
  • postać boczną – ze zwężeniem szpary stawowej na wysokości kłykci bocznych kości udowej. Występuje najrzadziej, wiąże się ją z koślawością kolana;
  • postać rzepkowo-udową – dominuje zmiana pomiędzy wewnętrzną powierzchnią rzepki i kością udową.
  • W Centrum Chirurgii Kolana przeprowadza się także badanie laboratoryjne płynu stawowego, który powinien być przejrzysty, ewentualnie lekko mętny, a liczba leukocytów nie powinna przekraczać 2000 komórek/mm3. W trakcie diagnostyki lekarz sprawdza, czy uszkodzeniu nie uległ mięsień czworogłowy uda i mięśnie tworzące tzw. ,,gęsią stopkę”, oraz czy staw biodrowy pozostaje nienaruszony.

    Jak leczymy chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego?

    Bez wątpienia lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto zminimalizować nadmierne obciążanie stawu kolanowego, jednak nie oznacza to pożegnanie się z aktywnością fizyczną. Niezwykle istotne jest stosowanie bogatej w witaminy, wapń i magnez dietę, które spowalniają postęp choroby, stymulując budowę kości i łagodząc stan zapalny. Należy także wspomnieć, że w przypadku otyłości duże znaczenie ma utrata masy ciała.

    W przypadku pojawienia się nagłego bólu chory może ulżyć sobie, zażywając tabletki przeciwbólowe. Czasami łączy się je z lekami przeciwdepresyjnymi, tak żeby zminimalizować ból, poprzez działanie na ośrodkowy system nerwowy. Jeżeli ból jest nie do zniesienia, po konsultacji z lekarzem, podejmuje się decyzję o dostawowym podaniu leków, działają one wtedy szybciej oraz silniej. Dostawowo podaje się mające właściwości przeciwzapalne glikokortykosteroidy oraz kwas hialuronowy. Kwas hialuronowy, poza zminimalizowaniem dolegliwości bólowych, ma na celu poprawę funkcjonowania stawu. Można podać także: siarczan glukozaminy, diecereinę, siarczan chondroityny, wyciągi z fitosteroli i kwasów tłuszczowych z awokado i soi.
    Do sposobów nieoperacyjnego leczenia gonartrozy kwalifikujemy rehabilitację (zalecaną także pooperacyjnie). W terapii manualnej pracuje się nad przywróceniem elastyczności tkanek miękkich i zakresu ruchów w stawie. Terapia manualna stosowana po leczeniu operacyjnym wspiera proces powstawania blizny, a także zmniejsza jej rozmiary.
    Ćwiczenia pod okiem terapeuty, służą przede wszystkim odzyskaniu sprawności po zabiegu operacyjnym. Poza tym fizjoterapia stabilizuje staw, odbudowuje masę mięśniową, działa przeciwobrzękowo, stabilizując przepływ płynu pomiędzy tkankami i zwiększa zakres ruchu. Zastosowanie lasera i pola magnetycznego przyspiesza regenerację tkanek. Ultradźwięki, rozluźniają tkanki, co wspomaga terapię blizn. Elektrostymulacja zapobiega zanikowi mięśni, poprzez mobilizowanie ich do skurczu.

    Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi skutków, konieczne jest wdrożenie leczenia zabiegowego.

    O rehabilitacji stawu kolanowego dowiesz się więcej, klikając w poniższy link:
    Rehabilitacja stawu kolanowego - Medicum Centrum Medyczne

    Na czym polega leczenie zabiegowe?

    Leczenie zabiegowe to przede wszystkim artroskopia. Pozwala na mechaniczne oczyszczenie stawu i przepłukanie go roztworem soli fizjologicznej. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że po zabiegu pozostaje jedynie niewielka blizna, a powrót pacjenta do pełnej sprawności odbywa się szybko w porównaniu z innymi metodami operacyjnym. Artroskop wprowadza się do stawu, a następnie z wykorzystaniem różnicy ciśnień, wtłacza się sól fizjologiczną. Ta technika jest bardzo precyzyjna, ze względu na wbudowane w artroskop: kamerę i światłowód, będący źródłem światła. Roztwór soli fizjologicznej ,,rozpycha” od wewnątrz jamę stawową, co umożliwia lekarzowi przeprowadzającemu zabieg dokładne obejrzenie rozciągniętej jamy stawowej, a ryzyko uszkodzenia chrząstki staje się minimalne. To jaka procedura chirurgiczna zostanie wybrana w trakcie artroskopii, jest dostosowany indywidualnie do każdego przypadku. Pod uwagę bierze się: wiek, poziom aktywności pacjenta, wielkość i rodzaj doznanego uszkodzenia. Na operowaną kończynę zakłada się specjalną opaskę uciskową ograniczającą dopływ krwi do kolana na czas zabiegu, co ułatwia oglądanie stawu w trakcie procedury chirurgicznej oraz daje możliwość kontrolowania krwawienia.

    O artroskopii kolana możesz poczytać, klikając w poniższy link:

    Artroskopia kolana- Centrum Medyczne Medicum

    Inną techniką operacyjną w Centrum Chirurgii Kolana jest endoprotezoplastyka stawu, która polega na wymianie stawu kolanowego na tytanową endoprotezę. Endoprotezoplastyka, wymaga dłuższego pobytu w szpitalu niż artroskopia. Znieczulenie podaje się podpajęczynówkowo, co sprawia, że zabieg przebiega bez bólu. Przez kilka dni przez cewnik podaje się pacjentowi środki przeciwbólowe. Po tym zabiegu także wymagana jest rehabilitacja. Endoprotezoplastyka cechuje się wysoką skutecznością, a proteza zapewnia normalne funkcjonowanie przez długie lata.